تیروئید چیست؟
تیروئید یک غده کوچک بال پروان های شکل است که در زیر سیب آدم قرار گرفته است. این غده در تمام افراد سالم وجود دارد و موادی به نام هورمون تولید و به داخل خون ترشح و T می کند. هورمون ها به نام تیروکسین و تری یدوتیرونین ( 4 T3 ) از طریق خون به تمام بدن سیر می کنند و به بدن می گویند با چه سرعتی کار کند و انرژی مصرف نماید.

گره تیروئید چیست؟
گره تیروئید برجستگی است که اکثراً از خود تیروئید منشاء می گیرد و داخل یا روی آن رشد می کند و معمولاً ارتباطی با پرکاری یا کم کاری تیروئید ندارد. یعنی در اکثر موارد غده تیروئید مبتلا به گره عملکرد طبیعی دارد. گره های تیروئید شایع هستند به طوری که از هر 15 نفر زن یک نفر و از هر 60 نفر مرد یکی مبتلا به گره تیروئید می باشد. ولی اغلب مبتلایان نمی دانند که مشکلی در تیروئیدشان وجود دارد, در نتیجه خیلی از موارد گره تیروئید به صورت اتفاقی توسط پزشک حین معاینه به علت سایر بیماری ها کشف می شود. گره ممکن است منفرد بوده یا قسمتی از یک گواتر چند گرهی باشد.

گره معمولاً یک مجموعه متشکل از سلول های تیروئید است, ولی ممکن است حفره ای پر از مایع باشد که به آن کیست می گویند.

علایم بالینی:
گره های تیروئید معمولاً کوچک و بدون درد بوده و هیچ اثر فشاری در گردن ایجاد نمی کنند. خیلی از بیماران متوجه برجستگی ناشی از گره نیستند و این برجستگی توسط پزشک حین معاینات پزشکی دوره ای, یا معاینه برای سایر علل کشف می  شود. اکثر شکایاتی که در ناحیه گلو احساس می شود ارتباط چندانی با اندازه تیروئید و به خصوص گره های کوچک ندارد.

گره تیروئید چه اهمیتی دارد؟

علت گره تیروئید معمولاً یکی از موارد زیر است:
-1 یک کیست حاوی مایع؛ 2- یک تومور خوش خیم؛ 3- در درصد کمی (حدود اً 5 درصد) از موارد گره به علت بدخیمی است. اهمیت تشخیص و شناسایی ماهیت گره نیز کشف موارد بدخیمی است, چون در صورت درمان در مراحل  اولیه نتایج درمانی درخشان خواهد بود.

وقتی یک گره کشف شد بایستی توسط چه پزشکی ارزیابی شود؟
اکثر متخصصین داخلی از مراقبت بیماران دچار گره تیروئید آگاهی دارند ولی ذی صلاح ترین افراد برای این کار متخصصین غدد هستند. متخصص غدد درون ریز پزشکی است که در مراقبت از این بیماران و همچنین بیماران دچار دیابت, سایر مشکلات غده تیروئید (کم کاری و پرکاری), استئوپروز (پوکی استخوان), اختلالات مربوط به رشد (کوتاهی قد) و بلوغ, موهای زائد, اختلالات قاعدگی و مشکلات غدد فوق کلیوی تبحر دارد.

گره تیروئید چگونه بررسی می شود؟
در ابتدا پزشک اقدام به گرفتن شرح حال و انجام معاینه (مشخص کردن محل, اندازه و قوام گره) می کند. نکاتی که در تاریخچه مهم هستند عبارتند از: سرعت رشد گره, سابقه تشعشع به سر و گردن و سابقه خانوادگی. مهم ترین عامل خطرزا سابقه تشعشع به سر و گردن در دوران کودکی و جوانی است. در گذشته رادیوتراپی برای درمان بیماری هایی مانند کچلی, بزرگ شدن لوزه ها و جوش صورت استفاده می شد. کسانی که سابقه چنین موردی را دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به گره های تیروئید می باشند البته ذکر این نکته ضروری است که انجام رادیوگرافی های تشخیصی مثلاً در دندانپزشکی و استفاده از مواد رادیواکتیو برای انجام اسکن چنین خطری ندارند. پس از انجام معاینه, برای  مشخص کردن ماهیت گره پزشک اقدام به یک یا چند مورد از آزمایش های زیر می نماید:

-1 سونوگرافی:
امروزه از سونوگرافی برای تشخیص و پیگیری گره های تیرویید بیش از پیش استفاده می شود. سونوگرافی به ما می گوید آیا گره تیرویید منفرد است یا متعدد، همچنین ویژگی های گره (جامد یا انباشته از مایع بودن (کیست) آن) را مشخص  می کند و همچنین اندازه دقیق آن را برای مقایس ههای بعدی مشخص می سازد, ولی متاسفانه قادر به تعیین خوش خیمی یا بدخیمی آن نمی باشد. بنابراین این روش تشخیصی جایگزین نمونه برداری سوزنی نمی باشد ولی می تواند نیاز به انجام آن را تعیین نماید.

-2 نمونه برداری با سوزن باریک از گره:
این کار به صورت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی و حتی بی حسی موضعی انجام می شود, کار بی خطری است و درد و ناراحتی اندکی به همراه دارد. (در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین حتماً پزشک خود را مطلع  نمایید). در این روش پزشک سعی می کند با فرو بردن یک سوزن نازک در گره تعدادی از سلو های داخل آن را بردارد تا جهت بررسی بیشتر با میکروسکوپ توسط آسیب شناس نمونه ارسال شود. بنابراین نمونه گرفته شده معمولا توسط بیمار  به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می شود.

در صورتی که گره انباشته از مایع باشد اغلب می توان همه یا مقداری از مایع را توسط سرنگ خارج کرد. در بیش از 90 درصد موارد این آزمایش به پزشک می گوید گره خوش خیم است یا بدخیم.

باید دانست که گاهی به علت ناکافی بودن نمونه یا نامشخص بودن تشخیص نیاز به تکرار نمون هبرداری سوزنی از گره می باشد, بنابراین تکرار نمون هبرداری نبایستی موجب نگرانی شما شود. امروزه در بسیاری از مراکز و مطب ها این کار با راهنمای سونوگرافی انجام می شود، استفاده از سونوگرافی حین نمونه برداری دقت کار را بیشتر می کند و احتمال بدست آمدن نمونه کافی از محل مناسب را افزایش می دهد.

-3 آزمایش خون:
ممکن است انجام آزمایش خون جهت بررسی عملکرد تیروئید در مراحل اولیه ارزیابی یا حین درمان لازم باشد. هر آزمایش اطلاعاتی خاصی به ما می دهد و ممکن است بیش از یک آزمایش مورد نیاز باشد که با صلاحدید پزشک انجام می  شود. این آزمایشات به ما می گویند که تیرویید کم کار، پرکار یا درستکار است در اکثر بیماران گره های تیرویید در زمینه عملکرد طبیعی تیرویید ( بدون کم کاری و پرکاری ) می باشند.

-4 اسکن تیروئید:
برای انجام اسکن تیروئید از مقادیر اندک مواد رادیواکتیو (معمولاً ید یا تکنزیوم) استفاده می شود. تیروئید معمولاً این مواد را از خون جذب می کند. از یک دوربین مخصوص برای ایجاد تصویر تیروئید استفاده می شود. اسکن تیروئید بدون  خطر است و مقادیر خیلی کم از تشعشع به کار رفته در نسج تیروئید و سایر نسوج مشکلی ایجاد نمی کند. با این وجود در خانم های باردار و کسانی که به بچه خود شیر می دهند نبایستی انجام شود. در بسیاری از موارد که نمون هبرداری با  سوزن باریک انجام می شود, نیازی به انجام اسکن نمی باشد. معمولاً گره نمی تواند ماده رادیواکتیو را مانند سایر نسج تیروئید تغلیظ نماید به این گره, گره سرد اطلاق می شود. در صورتی که گره بیش از باقی نسج تیروئید جذب داشته باشد به آن گره داغ گفته می شود.

گره ها چگونه درمان می شوند؟
گره هایی که به عنوان خوش خیم تشخیص داده شده اند در فواصل مشخصی (معمولاً هر 6 تا 12 ماه) معاینه و توسط سونوگرافی ارزیابی می شوند. بهتر است سونوگرافی های پیگیری در یک مرکز و توسط یک پزشک واحد صورت گیرد تا امکان مقایسه آن با سونوگرافی های قبلی بهتر میسر شود. در هر مراجعه سونوگرافی قبلی خود را به همراه داشته باشید تا سونوگرافیست برای مقایسه از آن استفاده نماید. به تعدادی از بیماران ممکن است مصرف قرص های تیروئید توصیه شود هرچند امروزه این کار کمتر انجام می شود. بایستی دانست که معاینات دوره ای گره توسط پزشک و ارزیابی آن توسط سونوگرافی مهم تر از تجویز دارو می باشد.

اکثر گره های خوش خیم طی درمان با لووتیروکسین کوچک نمی شوند و با این روش فقط تعداد اندکی از چنین گره هایی محو می شوند. از طرف دیگر درمان با لووتیروکسین ممکن است شانس این که گره آنقدر بزرگ شود که احتیاج به عمل  جراحی پیدا کند را کاهش دهد، تشخیص اینکه نیاز به تجویز دارو هست یا نه به عهده پزشک می باشد. در صورتی که طی درمان با لووتیروکسین اندازه گره بزرگتر شود نیاز به نمون هبرداری مجدد خواهد بود. در موارد زیر از  جراحی استفاده می شود:

1. رشد گره ادامه یابد و احتمال بدخیمی داده شود.
2. گره آنقدر بزرگ شود که علایم فشاری در ناحیه گردن ایجاد نماید.
3. ظاهر گره برای بیمار ناراحت کننده باشد و جهت زیبایی اقدام به عمل صورت گیرد.
4. در مواردی که نمون هبرداری از گره, بدخیمی را مطرح نماید.

باید توجه داشت که بیش از سه چهارم گره های تیروئید نیاز به جراحی ندارند و ارزیابی های دوره ای بهترین راه پیگیری آن ها است.

در صورت بدخیمی گره تیروئید شانس درمان چقدر است؟
خوشبختانه اکثر بدخیمی های تیروئید رشد آهست های دارند و در صورت درمان در مراحل اولیه به نتایج درمانی فوق العاده درخشان و چشمگیر است، بطوریکه این اکثرافراد طول عمر طبیعی دارند. پس از تشخیص بدخیمی انجام عمل  جراحی ضروری است. این کار بایستی توسط یک جراح باتجربه انجام شود. طی عمل معمولاً اکثر نسج تیروئید برداشته می شود. پس از انجام عمل جراحی بیمار معمولا 1 تا 2 روز در بیمارستان اقامت دارد. اکثر بیماران هیچ مشکلی  هنگام صحبت یا بلع پس از جراحی ندارند و درد اندکی را ذکر می کنند. ممکن است 6 هفته الی چند ماه پس از جراحی برای از بین بردن بقایای بافت تیروئید تجویز مقادیر بالای ید رادیواکتیو لازم باشد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان  به مدت 3 تا 6 روز است. بیمار بایستی تحت درمان با لووتیروکسین قرار گیرد و طبق نظر پزشک با فواصل معین اسکن تمام بدن با ید رادیواکتیو و آزمایش خون انجام شود.